Budimex: Niskie oferty niszczą rynek kolejowy

Łukasz Malinowski, Rynek Kolejowy: PKP PLK ogłasza w tym roku sporo postępowań przetargowych. Oferentów w nich nie brakuje, a oferty są poniżej kosztorysów. Budimeksowi nie idzie jednak najlepiej.

Maciej Olek, Budimex: Gdybym miał się odnieść do faktów, to Budimex ciągle ma pracę zarówno na ten rok, jak i na przyszły. Wiadomo, że była dwuletnia dziura przetargowa u zamawiającego, która spowodowała, że poziom determinacji firm do pozyskiwania kontraktów jest bardzo duży, co skutkuje niskimi cenami ofertowymi. Martwi nas to, że poziom cen jest tak niski bo to na pewno spowoduje kłopoty w przyszłości i te firmy, które dzisiaj wygrywają postępowania mogą się okazać pozornymi zwycięzcami. Będą musiały się bowiem zmierzyć z realizacją tych zadań za kwoty, które zaproponowały.

Natomiast my trzymamy się naszych zasad: składamy odpowiedzialne oferty, bazując na naszych wieloletnich doświadczeniach. Nie możemy przyjmować założeń, że nagle ceny spadną o 10 czy 15%. Mamy politykę odpowiedzialnej kalkulacji, uwzględniamy wszystko to, co się może wydarzyć przez kolejne 3 czy 4 lata realizacji kontraktu.

Budimex ma ogromne doświadczenie w realizacji największych projektów kolejowych w ostatnich latach. Realizowaliśmy Warszawę Zachodnią, Czechowice Dziedzice, Port Gdynia – to wszystko były bardzo wymagające projekty, największe tego typu inwestycje, które zostały zakończone do tej pory. Tak jak wycenialiśmy prace wówczas, tak wyceniamy je i teraz.

Udało się wam zrealizować cele w zakresie pozyskiwania kontraktów?

Niedawno złożyliśmy najniższą ofertę na kolejny odcinek linii Podłęże – Piekiełko. Jest to duży kontrakt za około 2,5 miliarda złotych. Jesteśmy blisko podpisania umowy na inny odcinek tej trasy. Na tą chwilę mamy co robić i zachowujemy spokój. Jeśli podpiszemy wszystkie umowy, w których obecnie mamy złożone najkorzystniejsze oferty, to cel w zakresie pozyskiwania prac w tym roku zostanie przez nas zrealizowany.

Oczywiście mamy swoje aspiracje, mamy potencjał, który pozwalałby nam realizować teraz więcej kontraktów, ale tak jak mówiłem: musimy być odpowiedzialni. Musimy realnie patrzeć na to wszystko, co nas otacza, jakie są ryzyka na kolejne lata, na to, że pewne rzeczy drożeją. My nie możemy sobie pozwolić na wróżenie z fusów, musimy twardo kalkulować. Nie możemy zakładać, że np. za dwa lata zrealizujemy coś 10% taniej niż w zeszłym roku.

PKP PLK zaczęła jednak wykluczać niektóre podmioty z postępowań – to nie poprawiło sytuacji w zakresie wycen?

Postęp jest rzeczywiście widoczny i udało się po latach wprowadzić zmiany, które ograniczają dostęp do polskiego rynku firmom spoza obszaru UE/EOG. Te firmy często mogły liczyć na ukryte wsparcie swoich rządów czy zyskiwały na tym, że nie musiały spełniać np. wymogów z zakresu raportowania czy wysokich standardów środowiskowych. To dobrze, że zostały wykluczone, ale w dalszym ciągu wydaje mi się, że mamy problem z oszacowaniem realnej ceny za realizację prac przez niektóre podmioty.

W tej chwili w większości projektów, które PKP PLK ogłasza, to kontrakty ryczałtowe, gdzie ryzyko zakresu prac wynikającego z dokumentacji przetargowej jest po stronie wykonawców. Skala rozpiętości ofert, pomiędzy pierwszą a ostatnią jest bardzo duża, sięgająca 30-40%, co oznacza, że nie ma takiej opcji, żeby firmy wyceniały ten sam zakres prac. To widać po typowych kontraktach obmiarowych typu „buduj”, gdzie te ilości i zakresy są zdefiniowane przez zamawiającego – w ich przypadku rozpiętość ofert jest zdecydowanie mniejsza chodź też zdarzają się gigantyczne różnice jak choćby na największym projekcie PKP PLK czyli E75 gdzie różnica pomiędzy pierwszą i czwartą ofertą to ponad 20%, czyli około 800 mln PLN!

To, co jest naszą siłą, czyli zaplecze projektowe i merytoryczne, pozwala nam bardzo dokładnie oszacować zakres kontraktu ryczałtowego na etapie oferty. Inne podmioty, które kalkulują to wskaźnikowo bez dedykowanego rozwiązania bardzo dużo ryzykują, a to na końcu po części jest także ryzyko zamawiającego.

Mógłbym prosić o jakiś przykład?

Gdybyśmy porównali dwie oferty: naszą i konsorcjum wygrywającego na przetargu PKP PLK na zakres podstawowy na LK104 odcinek C1, to jest ponad 22 proc. różnicy. Moim zdaniem to jest gigantyczna rozpiętość. Jest bardzo małe prawdopodobieństwo, że wszyscy wyceniamy na projektach ryczałtowych to samo, a na końcu trzeba będzie tę linię zbudować według tego zakresu, który jest do przewidziany dokumentacją i może to na etapie realizacji powodować bardzo duże problemy.

Czy to oznacza, że Budimex będzie odwoływał się do KIO w niektórych przetargach?

Nie walczymy dla samej walki, bo to jest bez sensu. Uważamy, że odwołań do KIO generalnie jest za dużo. Natomiast jeżeli w trakcie weryfikacji ofert konkurencji stwierdzimy, że oferta jest niezgodna z SIWZ, to na pewno skorzystamy z prawa, które nam przysługuje w takim postępowaniu, bo oferty muszą być porównywalne i muszą spełniać określone kryteria.

Rozchwianie rynku obecnie jest bardzo duże i ta sytuacja powinna dawać zamawiającemu do myślenia. Koszty realizacji kontraktu kolejowego w około 70% materiały i na tym nikt nie uzyska różnicy kosztów na poziomie 20%, bo nikt nikomu szyny czy tłucznia za 20% mniej nie sprzeda. Firmy mogą kupować materiały po różnych cenach, ale nie w takiej rozpiętości. Chcielibyśmy, żeby zamawiający dokładał należytej staranności przy weryfikowaniu tych najtańszych ofert, czy one faktycznie uwzględniają pełen zakres realizacji kontraktu, który zamawiający określił.

PKP PLK podkreśla, że oferty składają doświadczeni wykonawcy.

Zobaczymy, na jakich warunkach te projekty zostaną zakończone i jak będzie przebiegała ich realizacja. Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że porównywanie liczb i wartości składanych teraz ofert może nas zaprowadzić do niewłaściwych wniosków, bo my chcemy, żeby rynek był sprawiedliwy, żeby był uczciwy, żeby był stabilny. Analizując oferty konkurencji, uczymy się i próbujemy dojść do tego, co powinniśmy robić lepiej, żeby następnym razem z tą konkurencją uczciwie rywalizować. Natomiast jeżeli dochodzimy do momentu, w którym dodajemy tylko koszty materiałów, które musimy kupić i to jest kwota na poziomie najtańszej oferty w postępowaniu, to coś jest jednak nie tak.